John II Casimir, Tymf Krakau 1666 AT - SALVS - UNLISTED Unlisted variety in Szłapińskij-Biełopolskij catalogue, with ending of the obverse legend SALVS and with ending of the reverse legend PO·1665. Nienotowana odmiana w katalogu Szłapińskij-Biełopolskij, z końcówką legendy awersu SALVS i końcówką legendy rewersu PO·1665.
Na początku panowania Jana Kazimierza miała miejsce ambitna próba reformy monetarnej (1650). Wprowadzono zakaz obiegu pieniądza obcego i rozpoczęto emisję dobrego pieniądza własnego. Wtedy to po raz pierwszy pojawiły się szelągi miedziane (szerokie). Założenia reformy okazały się nierealistyczne więc szybko się z niej wycofano. Tymczasem na Litwie, która nie poczuwała się do realizacji reformy 1650 (jej przedstawiciele nie brali udziału w pracach komisji), wprowadzono reformę równoległą, opartą na innych zasadach. Wobec najazdu moskiewskiego mennica wileńska pracowała tylko w latach 1652-1653. Z kolei w warunkach potopu szwedzkiego, ważnym epizodem w historii polskiego mennictwa było uruchomienie prowizorycznej mennicy koronnej we Lwowie (1656-1657). Stosunki monetarne Rzeczypospolitej starała się uporządkować ordynacja z roku 1658. Najbardziej znamienne dla okresu panowania Jana Kazimierza były emisje pieniądza podwartościowego: małych miedzianych szelągów koronnych i litewskich (tzw. boratynek) wybitych w liczbie ok. 2 miliardów egzemplarzy oraz złotówek (tzw. tymfów), o urzędowej wartości 30 groszy – ponad dwukrotnie wyższej niż rzeczywista zawartość srebra w monecie. Spośród mennic miejskich w omawianym okresie działały zakłady w Gdańsku, Elblągu i Toruniu.  Jan Kazimierz korzystał też ze swych praw menniczych jako książę opolsko-raciborski (w mennicy opolskiej bito trzykrajcarówki).  Tymf (tynf) to nieoficjalne określenie złotówki emitowanej w czasach panowania Jana Kazimierza, w latach 1663-1666. Nazwa ta wzięła się od nazwiska Andrzeja Tymfa, przedsiębiorcy menniczego, dzierżawcy mennic Rzeczypospolitej i autora projektu bicia złotówek, które po raz pierwszy w historii polskiego pieniądza miały pojawić się jako realne monety (do tej pory złotówka była jedynie wielkością obrachunkową). Tymfy zaprojektowano jako pieniądz kredytowy (podwartościowy) o oficjalnym nominale 30 groszy (czyli 1 złotego), jednakże – przy odniesieniu do standardu ordynacji z 1658 roku – o zawartości srebra odpowiadającej wartości ok. 15 groszy. Pierwsze tymfy wyemitowała mennica lwowska w roku 1663. W tym samym roku produkcja przeniosła się do mennic w Krakowie i w Bydgoszczy (obydwie nazwane zostały ekstraordynaryjnymi). Zakłady te, podobnie jak mennica lwowska były zarządzane przez Andrzeja Tymfa i jego brata Tomasza. Na awersie tymfów, pod koroną królewską umieszczony został monogram Jana Kazimierza „ICR” (Ioannes Casimirus Rex). Wokół monogramu, w podwójnym otoku widniał napis uzasadniający podwartościowy charakter złotówek: DAT PRETIVM SERVATA SALVS POTIORQ3 METALLO EST, co w wolnym tłumaczeniu brzmiało – „wartość tej monecie nadaje ocalenie kraju, co jest droższe od kruszcu”. Na rewersie pod koroną znalazła się tarcza z herbami Polski, Litwy, Snopkiem Wazów oraz napisem poziomym XXX GRO/ POL. Na końcu napisu otokowego umieszczono datę. Od 1663 do 1666 roku wyemitowano 6 milionów egzemplarzy tymfów. Były one bite ze srebra próby VIII-łutowej, ważyły średnio 6,726 g i zawierały 3,363 g czystego kruszcu. Obok egzemplarzy obiegowych wybito niewielką liczbę tymfów próbnych – portretowych. Zamiast monogramu „ICR” posiadały one na awersie popiersie Jana Kazimierza.  Reference: Szłapińskij-Biełopolskij nie notuje, Kopicki 1792
Grade: VF Bromberg