Sigismund III Vasa, Schilling Vilnius 1618 - RARE, ex. Marzęta Rare variety without the treasurer's coat of arms on the reverse, with an abbreviated date on the sides of the royal monogram and the beginning and ending of the reverse legend in form of a six-pointed star. Coin specified in Kopicki's catalogue as R5. Rzadka odmiana bez herbu podskarbiego na rewersie, ze skróconą datą z boków monogramu królewskiego i początkiem i końcem legendy rewersu w postaci sześciopromiennej gwiazdki. W katalogu Kopickiego stopień rzadkości określony jako R5. Moneta pochodząca z kolekcji Dariusza Marzęty wraz z załączoną kopertką ze zbioru. Egzemplarz ilustrowany w  Wirtualnym Muzeum Polskiego Szeląga (WMPS). Zdrowa sztuka, lekko niecentryczna, ponadprzeciętna z połyskową powierzchnią.

Tłem historii monetarnej Rzeczypospolitej w czasach panowania Zygmunta Wazy był postępujący kryzys pieniężny wywołany sytuacją w Niemczech i napływem do Polski spodlonej monety niemieckiej. Początkowo stopę menniczą określała ordynacja Stefana Batorego z 1580 roku. W sytuacji pogłębiającego się kryzysu, w 1601 roku podjęto decyzję o podniesieniu stopy menniczej, czyli dewaluacji nominałów znajdujących się w obiegu. W kolejnych latach pojawiły się następne akty prawne obniżające zawartość srebra w poszczególnych nominałach. Spośród nich najważniejsza była ordynacja z roku 1623. Wprowadzała ona stabilny system monetarny, oparty na systemie pieniężnym cesarstwa. W czasie panowania Zygmunta III w Rzeczypospolitej pojawiły się nowe nominały – trzykrucierzówki, półtoraki i orty. Z kolei w roku 1621 w mennicy bydgoskiej wybito najwyższy nominał w historii polskiego pieniądza – studukatówkę. Było to ukoronowanie intensywnej emisji monet złotych za czasów Zygmunta III. W tym okresie pracowały mennice koronne (Olkusz, Wschowa, Poznań, Malbork, Bydgoszcz, Lublin, Kraków, Warszawa), litewska (Wilno), miejskie (Gdańsk, Elbląg, Toruń, Ryga, Poznań, Wschowa) oraz prywatna mennica w Łobżenicy. Monety szwedzkie Zygmunta Wazy emitowały mennice w Sztokholmie, Rewalu i Malborku. W roku 1627 podjęto decyzję o wstrzymaniu emisji monety drobnej. Decyzja ta utrzymała się w mocy do roku 1650.  W czasach Zygmunta III szelągi były emitowane przez osiem mennic koronnych (olkuska, wschowska, poznańska, malborska, bydgoska, lubelska, krakowska i warszawska), mennicę litewską w Wilnie oraz mennicę miejską w Rydze. Opisywany w literaturze egzemplarz szeląga elbląskiego – unikat z kolekcji Potockich – to fałszerstwo (prawdopodobnie z epoki). W okresie panowania Zygmunta III mennica elbląska nie działała. W roku 1591 weszła w życie ordynacja nakazująca umieszczanie na monetach znaków mincerskich osób odpowiedzialnych za produkcję menniczą w danym zakładzie. W przypadku szelągów stanowi to obecnie duże ułatwienie w przypisywaniu poszczególnych odmian do konkretnych mennic. Od roku 1599 znaki mennicze mincerzy zostały zastąpione inicjałami miast, w których znajdowały się mennice. W pierwszych latach panowania Zygmunta III obowiązywała ordynacja Stefana Batorego z roku 1580, na podstawie której bito szelągi o zawartości czystego srebra 0,204 g. W roku 1604, na mocy konstytucji sejmu warszawskiego zawartość srebra zmniejszono ponad dwukrotnie, do poziomu 0,091 g. W roku 1623 uchwała Komisji Skarbowej jeszcze bardziej obniżyła zawartość czystego kruszcu w szelągach – do 0,084 g. Szelągi koronne bite na podstawie aktów prawnych 1604 i 1623 były traktowane jako pieniądz podwartościowy. W związku z tym pojawiły się dwa sposoby ustalania cen za dany towar: cena liczona w normalnej monecie (niższa) oraz cena w monecie szelężnej (wyższa). W mennicy wileńskiej, która wznowiła pracę po kilkuletniej przerwie (1614), szelągi bito na podstawie rozporządzenia z roku 1612, które ustalało zawartość czystego kruszcu w szelągach na poziomie 0,158 g. Od roku 1623 mennica wileńska zaczęła stosować wspomnianą wyżej uchwałę Komisji Skarbowej (0,084 g srebra). W mennicy ryskiej zignorowano uchwałę z roku 1604 i do roku 1620 emitowano szelągi wg ordynacji Stefana Batorego z roku 1580, zaś w latach 1620-1621 – wg rozporządzenia z roku 1612. 
Reference: Ivanauskas 2SV67-38 (R), Kopicki 3446 (R5)
Grade: XF- ex. Marzęta

POLISH COINS Poland Poland 1506-1795 Sigismund III Vasa 1587-1632 Poland Shilling Schilling Lithuania Vilnius