John II Casimir, Tymf Krakau 1663 AT Variety with ending of the obeverse legend SALVS, with the reverse legend MONET NOV and diamonds on the sides POL on the reverse. Odmiana z końcówką legendy awersu SALVS, z legendą rewersu MONET NOV i rombami z boków POL na rewersie. Połyskowy egzemplarz.
Na początku panowania Jana Kazimierza miała miejsce ambitna próba reformy monetarnej (1650). Wprowadzono zakaz obiegu pieniądza obcego i rozpoczęto emisję dobrego pieniądza własnego. Wtedy to po raz pierwszy pojawiły się szelągi miedziane (szerokie). Założenia reformy okazały się nierealistyczne więc szybko się z niej wycofano. Tymczasem na Litwie, która nie poczuwała się do realizacji reformy 1650 (jej przedstawiciele nie brali udziału w pracach komisji), wprowadzono reformę równoległą, opartą na innych zasadach. Wobec najazdu moskiewskiego mennica wileńska pracowała tylko w latach 1652-1653. Z kolei w warunkach potopu szwedzkiego, ważnym epizodem w historii polskiego mennictwa było uruchomienie prowizorycznej mennicy koronnej we Lwowie (1656-1657). Stosunki monetarne Rzeczypospolitej starała się uporządkować ordynacja z roku 1658. Najbardziej znamienne dla okresu panowania Jana Kazimierza były emisje pieniądza podwartościowego: małych miedzianych szelągów koronnych i litewskich (tzw. boratynek) wybitych w liczbie ok. 2 miliardów egzemplarzy oraz złotówek (tzw. tymfów), o urzędowej wartości 30 groszy – ponad dwukrotnie wyższej niż rzeczywista zawartość srebra w monecie. Spośród mennic miejskich w omawianym okresie działały zakłady w Gdańsku, Elblągu i Toruniu.  Jan Kazimierz korzystał też ze swych praw menniczych jako książę opolsko-raciborski (w mennicy opolskiej bito trzykrajcarówki).  Tymf (tynf) to nieoficjalne określenie złotówki emitowanej w czasach panowania Jana Kazimierza, w latach 1663-1666. Nazwa ta wzięła się od nazwiska Andrzeja Tymfa, przedsiębiorcy menniczego, dzierżawcy mennic Rzeczypospolitej i autora projektu bicia złotówek, które po raz pierwszy w historii polskiego pieniądza miały pojawić się jako realne monety (do tej pory złotówka była jedynie wielkością obrachunkową). Tymfy zaprojektowano jako pieniądz kredytowy (podwartościowy) o oficjalnym nominale 30 groszy (czyli 1 złotego), jednakże – przy odniesieniu do standardu ordynacji z 1658 roku – o zawartości srebra odpowiadającej wartości ok. 15 groszy. Pierwsze tymfy wyemitowała mennica lwowska w roku 1663. W tym samym roku produkcja przeniosła się do mennic w Krakowie i w Bydgoszczy (obydwie nazwane zostały ekstraordynaryjnymi). Zakłady te, podobnie jak mennica lwowska były zarządzane przez Andrzeja Tymfa i jego brata Tomasza. Na awersie tymfów, pod koroną królewską umieszczony został monogram Jana Kazimierza „ICR” (Ioannes Casimirus Rex). Wokół monogramu, w podwójnym otoku widniał napis uzasadniający podwartościowy charakter złotówek: DAT PRETIVM SERVATA SALVS POTIORQ3 METALLO EST, co w wolnym tłumaczeniu brzmiało – „wartość tej monecie nadaje ocalenie kraju, co jest droższe od kruszcu”. Na rewersie pod koroną znalazła się tarcza z herbami Polski, Litwy, Snopkiem Wazów oraz napisem poziomym XXX GRO/ POL. Na końcu napisu otokowego umieszczono datę. Od 1663 do 1666 roku wyemitowano 6 milionów egzemplarzy tymfów. Były one bite ze srebra próby VIII-łutowej, ważyły średnio 6,726 g i zawierały 3,363 g czystego kruszcu. Obok egzemplarzy obiegowych wybito niewielką liczbę tymfów próbnych – portretowych. Zamiast monogramu „ICR” posiadały one na awersie popiersie Jana Kazimierza.  Reference: Szłapińskij-Biełopolskij 72, Kopicki 1780
Grade: XF- Bromberg